دانلود پایان نامه هزينه‌يابي برمبناي فعاليت (ABC)
بررسي امكان بكارگيري سيستم هزينه‌يابي برمبناي فعاليت (ABC) در صنايع آلومينيوم
پايان‌نامه كارشناسي ارشد رشته حسابداري (M.Sc)
پایان نامه مختص رشته های حسابداری و مدیریت
قالب بندی : فایل ورد
تعداد صفحات : ۱۵۳ صفحه
هزینه یابی بر مبنای فعالیت
همانطور که میدانید هزينه‌يابي برمبناي فعاليت (ABC) یکی از بحث ها مهم کنترل تولید و کنترل پروژه امروزیست خلاصه ای از مقاله در این قسمت ارائه شده چنانچه میخواهید پپایان نامه هزينه‌يابي برمبناي فعاليت (ABC) را با فرمت ورد word قابل تغییر دانلود کنید به لینک زیر خرید پایان نامه مراجعه نمائید.
سيستم هزينه‌يابي برمبناي فعاليت يكي از سيستمهاي نوين بهاي تمام شده محصولات و خدمات مي‌باشد كه اطلاعات مورد نياز مديران را بهتر و دقيق‌تر فراهم مي‌كند و استفاده كنندگان را در امر تصميم‌گيري صحيح و مناسب ياري مي‌نمايد. اين پژوهش جزء تحقيقات علمي و كاربردي است كه در كارخانجات توليدي نورد آلومينيوم انجام گرفته است كه پس از بررسي و تجزيه و تحليل روش موجود بهاي تمام شده آن كارخانه و تشخيص نقاط ضعف و قوت آن به تبيين اهميت سيستم هزينه‌يابي برمبناي فعاليت در كارخانه نورد پرداخته و سپس مراحل سيستم ABC شناسايي گرديده است.
همانطور كه از موضوع تحقيق برمي‌آيد، محقق بدنبال تعيين اهميت سيستم هزينه‌يابي برمبناي فعاليت كارخانجات توليدي نورد آلومينيوم اراك بوده و براي اينكار در قلمرو زماني سال مالي ۸۳-۸۴ شركت مذكور، صورتهاي مالي و اطلاعات مالي مربوط به آن دوره را مورد بررسي قرار داده و پس از شناخت سيستم حاكم بر شركت و نحوه گردش عمليات حسابداري آن و شناسايي مراكز فعاليت عمده و تلفيق منطقي اين فعاليتها، نهايتاً ۱۳ فعاليت را بعنوان زيربناي سيستم ABC شناسايي كرده و محركهاي هزينه هركدام از اين فعاليتها را انتخاب كرده است. نتيجه مطالعات و تحقيقات انجام شده چنين نشان داد، كه استفاده از سيستم هزينه‌يابي برمبناي فعاليت نه تنها باعث تخصيص هرچه دقيق‌تر هزينه‌هاي سربار مي‌شود بلكه باعث مي‌گردد كه مديران داخلي شركتها با استفاده از اطلاعات بدست آمده، در خصوص برنامه‌ريزي و كنترل توليد تصميمات بهتري را اتخاذ نموده و شركت را در كسب سود ياري نمايند.
۱ مقدمه: تغيير و تحولات ايجاد شده در شرايط دروني و بيروني كاركرد بنگاههاي اقتصادي و سازمانها و تاثير عواملي نظير تشديد روند رقابت، اهميت يافتن، اعمال مديريت فعاليتها و حياتي بودن پاسخگوئي به نياز مشتريان از طريق تلفيق مناسب كيفيت و سود مورد انتظار، مسئوليت و نقش سيستمهاي هزينه‌يابي را بطور ريشه‌اي دگرگون كرده است. نتيجه مطالعات و تحقيقات انجام شده چنين نشان مي‌دهد كه هر دو گروه تهيه كنندگان و استفاده كنندگان از اطلاعات مربوط به بهاي تمام شده محصولات، از سيستمهاي فعلي هزينه‌يابي ناراضي بوده و روش تخصيص هزينه‌هاي سربار كارخانه به محصولات نيز به نحوي موثر در ايجاد اين نارضايتي مديران موثر است. بهرحال، اغلب مديران توجه دارند، كه برآورد و پيش‌بيني هزينه‌هاي بلندمدت شامل تخصيص هزينه‌هاي سربار به بهاي تمام شده محصولات، عمل مفيد و قابل قبولي است كه مي‌تواند انجام دهند.
سيستم هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت، نتيجه تلاش حسابداران مديريت، براي فراهم نمودن نيازهاي جديد اطلاعاتي در عصر اطلاعات و شناخت فعاليتهاي داراي ارزش افزوده و به تبع آن حذف فعاليتهاي بي‌ارزش و همچنين افزايش دقت هزينه‌يابي است. اين سيستم علاوه بر اندازه‌گيري صحيح بهاي تمام شده، قادر به ارائة اطلاعات مفيدي در مورد عملكرد فرآيندهاي كسب و كار سازمان است. فراهم نمودن اطلاعات غير مالي فعاليتها در كنار اطلاعات مالي موجب شده است كه سيستم هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت به عنوان ابزار قدرتمندي در جهت بهبود كسب و كار سازمانها مورد استفاده قرار گيرد.
اين سيستم بعلت دارا بودن مزايايي مانند: توانائي تمركز بر مشتريان، شناخت فرصتها، استقرار اقتصادي و تشويق اصلاحات قادر است بسياري از نيازهاي شركتهاي رده جهاني را به لحاظ تقويت موقعيت رقابتي، دستيابي به خشنودي پايدار مشتريان و كسب سود مورد انتظار برآورده كند. هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت (ABC) ادعا مي‌كند محصولات و خدمات توليد شده، مستقيما مصرف كننده منابع نيست،
بلكه مصرف كننده فعاليتهاست. از اين نظر هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت، سيستم تسهيم هزينه بر مبناي رسيدگي و تحقيق است، به نحوي كه از طريق تجزيه و تحليل واحد اقتصادي و فرآيندهاي مورد عمل، محركهاي هزينه شناسايي مي‌شود. ضرورت انجام تحقيق بكارگيري سيستم هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت، نيازمند وجوه شرايط بخصوصي است كه اين شرايط تحت عناوين زير قابل طبقه‌بندي است:
۱ـ شيوه كسب و كار انتخاب شده توسط مديريت سازمانها و آگاهي آنها از مزاياي ABC (Activity Based Costing) در جهت جوابگوئي به نيازهاي اطلاعاتي منتج از اين انتخاب. ۲ـ وجود داده‌هاي مورد نياز جهت طراحي و استقرار سيستم هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت در درون سازمان بعلت فقدان شناخت كافي از وجود شرايط لازم براي بكارگيري سيستم هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت در شركتهاي مورد آزمون و همچنين عدم وجود يك الگوي مناسب جهت طراحي سيستم هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت در ايران. توسعه اقتصادي يكي از اهداف اصلي كشورهاي در حال توسعه، منجمله كشور ما ايران مي‌باشد.
توسعه پايدار به رشد و بالندگي صنايع كشور وابسته است، و كشور ما نيز در عرصه جهاني جايگاهي بزرگ دارد و براي حفظ اين جايگاه نياز به اطلاعات روز جهان براي رقابت در جامعه جهاني دارد و هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت نياز روز جامعه صنعتي ايران و جهان براي كاهش و مديريت هزينه‌ها مي‌باشد كه مي‌بايستي تلاش زيادي براي تفهيم و بكارگيري آن در صنعت كشورمان انجام شود. از آنجا كه هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت مي‌تواند اطلاعات صحيح تري در خصوص هزينه‌هاي محصول ارائه دهد، طي سالهاي اخير توجه زيادي را به خود جلب كرده است.
از ديدگاه حسابداري صنعتي، هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت را مي‌توان بسط تكامل يافته‌اي از روش تخصيص دو مرحله‌اي هزينه تلقي كرد كه شالودة سيستمهاي نوين حسابداري بهاي تمام شده است. در مرحله اول اين روش، هزينه‌هاي غير مستقيم منابع به مخازن هزينه تخصيص مي‌يابد و در مرحله دوم، هزينه‌هاي انباشته شده در مراكز هزينه به محصولات تخصيص داده مي‌شود. تخصيص طبق مرحله اول معمولا براي ارزيابي عملكرد مدير مسئول مركز هزينه و تخصيص طبق مرحله دوم براي تعيين بهاي تمام شده محصولات بكار مي‌رود.
در واقع جهت تعيين تخصيص هزينه‌ي توليدي به موجودي‌ها و نيز به منظور دستيابي به سودآوري بلندمدت، سيستم‌ها بايد اهداف كنترلي و برنامه‌ريزي را نيز تامين نمايند و از آنجائيكه ساختار هزينه‌ها و توليدات بسياري از شركتها در سالهاي آخر تغيير يافته است به طوريكه دستمزد كه بخش اعظم هزينه‌هاي توليدي را به خود اختصاص مي‌‌داد امروزه بخش اندكي از هزينه توليد را تشكيل مي‌دهد و در مقابل سربار توليد بخش عمده هزينه‌هاي توليدي را دربر گرفته است.
در بسياري از موارد هزينه‌هاي سربار با تعداد فعاليتهاي مربوط به يك محصول رابطه دارد نه با مقدار واحدهاي توليد شده از محصول به عنوان مثال يك شركت توليدي را درنظر بگيريد كه ۲ محصول مشابه توليد مي‌كند. محصول اول از ۱۰ قطعه تشكيل شده است در حالي كه محصول دوم از يكصد قطعه تشكيل شده است. هر قطعه قبل از نصب بايد معاينه و بازديد شود بنابراين مشخص است كه تحويل و دريافت يكصد قطعه در مقايسه با ده قطعه نياز به فعاليت بيشتري دارد. در صورتي كه همين هزينه در روش سنتي براساس مباني جذب سربار هر محصول به طور كلي به محصولات تخصيص مي‌يابد.
بنابراين ضرورت بكارگيري روش هزينه‌يابي جديدي كه بتواند نحوه وقوع هزينه هاي سربار را در شركت نشان دهد احساس مي‌شود. اين نگرش نسبت به وقوع هزينه‌ها را مديريت برمبناي فعاليت (Activity Based Managment) مي‌گويند كه به معني استفاده از سيستم حسابداري برمبناي فعاليت مي‌باشد.
در اين سيستم بر فعاليتها به عنوان موضوع اساسي هزينه‌ها (مولد اساسي هزينه‌ها) تأكيد شده است. براساس اين سيستم هزينه مقادير توليد براساس جمع هزينه‌هاي فعاليتهاي صرف شده براي آن بدست مي‌آيد. ويژگي اين سيستم اين است كه هزينه‌ها با توجه به مناسبت‌هاي مهمي كه در طي زمان رخ مي‌دهد اندازه‌گيري و رديابي مي‌شود و فعاليت به معني روش يا فرآيندي كه موجب انجام كار مي‌شود تعريف مي‌گردد. هزينه يابي برمبناي فعاليتها مبتني بر اين مفهوم است كه «منابع به مصرف فعاليتها مي‌رسند و فعاليتها صرف توليد محصولات مي‌گردند.» برخلاف روش سنتي حسابداري كه از يك نرخ كلي جذب سربار استفاده مي‌شود و يا گاهاً نرخ‌هاي جداگانه براي هر دايره استفاده مي‌شود، در اين سيستم (ABC) براي هر فعاليت يك مبناي جداگانه به عنوان مولد اساسي هزينه‌ها تعيين، و براساس آن يك نرخ جداگانه نيز محاسبه مي‌گردد.
هر فعاليت تنها يك مولد هزينه دارد. عوامل موثر بر انتخاب مولد هزينه: الف ـ درجه همبستگي بين هزينه‌ها و آن رويداد با مبنا ب ـ فزوني منافع بر مخارج به كارگيري مولد هزينه به عنوان مبنا (Measurement Cost) ج ـ اثرات رفتاري كه در تصميم‌گيري و يا تعيين قيمت‌ها و... دارد (Behavioral Effects) مناسبت استفاده از ABC به قضاوت‌هاي مديريت بستگي دارد و ABC بجاي تمركز بر استفاده‌كنندگان از سيستم حسابداري بر قابليت‌هاي سيستم تمركز مي‌نمايد. شركت‌هايي كه داراي خصوصيات ذيل هستند به كارگيري ABC برايشان بيشتر مفيد است.
۱ـ هزينه‌هاي سربار بالايي دارند.
۲ـ تنوع فعاليت دارند.
۳ـ تنوع محصولات دارند.
۴ـ تغييرات مستمر در فعاليتها دارند بدون اينكه سيستم حسابداري تغيير يافته باشد.
۵ـ تكنولوژي پيشرفته دارند. همچنين با توجه به موضوعات مشروح قبل، بديهي است كه هرگاه شركت از سيستم هزينه‌يابي سفارش كار استفاده نمايد،
به علت تنوع محصولات و سفارشات نسبت به سيستم هزينه‌يابي مرحله‌اي، استفاده از سيستم ABC كارآمدتر خواهد بود و همچنين در شركت‌هايي كه تنوع محصول ندارند، سيستم هزينه‌يابي برمبناي فعاليت (ABC) زماني نقش خود را به عنوان يك ابزار كارا ايفا مي‌نمايد كه مديريت تصميم بگيرد خط توليد خود را عوض نمايد و يا بخواهد محصول فعلي خود را بهبود كيفي و تكامل ببخشد. در اين صورت ABC با مقايسه بين كشش بازار و قيمت هاي فروش محصول تكامل يافته و هزينه‌هاي آن مديريت را در تصميم‌گيري ياري مي‌نمايد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چكيده ۱
فصل اول: كليات ۲
۱-۱ مقدمه ۳
۲-۱ بيان مساله ۸
۳-۱ انگيزه‌هاي انتخاب موضوع تحقيق ۹
۴-۱ اهداف تحقيق ۱۰
۵-۱ اهميت موضوع تحقيق ۱۰
۶-۱ سوالات اصلي تحقيق ۱۱
۷-۱ فرضيه‌هاي تحقيق ۱۱
۸-۱ نوآوري تحقيق ۱۱
۹-۱ تعاريف عملياتي ۱۲
فصل دوم: مباني نظري و پيشينه تحقيق ۱۴
قسمت اول: مفاهيم حسابداري بهاي تمام شده و انواع سيستمهاي حسابداري ۱۵
۱-۲ حسابداري بهاي تمام شده ۱۵
۲-۲ اهميت بهاي تمام شده و اقلام تشكيل دهنده آن ۱۵
۳-۲ نقش اطلاعات حسابداري در تصميم‌گيري ۱۶
۴-۲ بخششهاي سيستم حسابداري بهاي تمام شده ۱۷
۵-۲ عوامل موثر بر سيستم حسابداري بهاي تمام شده ۱۸
۶-۲ ماهيت حسابداري بهاي تمام شده ۲۰
۷-۲ عناصر تشكيل دهنده بهاي تمام شده ۲۲
۸-۲ سيستمهاي هزينه‌يابي ۲۳
۹-۲ سيستمهاي هزينه‌يابي سنتي ۲۳
۱۰-۲ سيستمهاي هزينه‌يابي سفارش كار ۲۷
۱۱-۲ سيستمهاي هزينه‌يابي مرحله‌اي ۲۸
۱۲-۲ هزينه‌يابي محصولات مشترك و فرعي ۳۳
۱۳-۲ هزينه‌يابي بر مبناي هدف ۴۹
قسمت دوم: هزينه يابي برمبناي فعاليت ABC و انواع سيستمهاي هزينه يابي برمبناي فعاليت۵۵
۱۴-۲ مقدمه ۵۵
۱۵-۲ نقش و اهميت هزينه سربار در توليد ۵۷
۱۶-۲ حسابداري مديريت ۵۷
۱۷-۲ رويكردهاي حسابداري مديريت ۵۸
۱۸-۲ هدفهاي حسابداري مديريت ۵۸
۱۹-۲ تفاوتهاي اساسي بين حسابداري مديريت و حسابداري مالي ۶۰
۲۰-۲ روابط بين حسابداري مالي، سيستم حسابداري بهاي تمام شده و حسابداري مديريت ۶۱
۲۱-۲ طبقه‌بندي هزينه‌ها ۶۲
۲۲-۲ هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت (ABC) ۶۳
۲۳-۲ كاربرد استفاده از سيستم ABC ۷۸
۲۴-۲ مناسب‌ترين زمان كاربرد سيستم ABC ۸۱
۲۵-۲ سيستم هزينه‌يابي بر مبناي فعاليت در مقايسه با سيستم سنتي ۸۲
۲۶-۲ مديريت بر مبناي فعاليت ۸۳
۲۷-۲ نسل‌هاي هزينه‌يابي برمبناي فعاليت ۸۹
۲۸-۲ هزينه‌يابي مبتني بر فعاليت بر مبناي زمان ۹۴
۲۹-۲ قيمت‌گذاري برمبناي فعاليت
۳۰-۲ بودجه‌بندي بر مبناي فعاليت
قسمت سوم: ويژگي‌هاي صنايع آلومينيوم و كاربرد هزينه‌يابي برمبناي فعاليت ۹۷
۲۹-۲ مشخصات قلمرو تحقيق ۹۷
۳۰-۲ شماي ارتباطي سيستم بهاي تمام شده با ساير سيستمهاي اطلاعاتي ۱۰۳
۳۱-۲ فرآيند توليد در شركت ۱۰۴
۳۲-۲ مراحل توليد ۱۰۵
۳۳-۲ پروسه توليد ۱۰۶
۳۴-۲ روش محاسبه بهاي تمام شده ۱۰۹
۳۵-۲ بهاي تمام شده محصولات در سال ۱۳۸۳ ۱۱۵
۳۶-۲ طراحي و پياده‌سازي سيستم هزينه‌يابي برمبناي فعاليت ۱۱۷
۳۷-۲ مقايسه پياده‌سازي و نصب ۱۱۸
۳۸-۲ تعيين فعاليتها ۱۲۱
۳۹-۲ تعيين محركهاي فعاليت ۱۲۱
۴۰-۲ تخصيص هزينه‌ها ۱۲۳
۴۱-۲ مقايسه هزينه سربار محصولات براساس سيستم سنتي و سيستم ABC ۱۲۴
۴۲-۲ مقايسه بهاي تمام شده محصولات براساس سيستم سنتي و سيستم ABC ۱۲۴
قسمت چهارم: تحقيقات انجام شده ۱۲۵
۴۳-۲ پيشينه تحقيق ۱۲۵
فصل سوم: متدولوژي تحقيق ۱۳۳
۱-۳ مقدمه ۱۳۴
۲-۳ روش تحقيق ۱۳۴
۳-۳ ابزار تحقيق ۱۳۵
۴-۳ فرضيه‌هاي تحقيق ۱۳۵
۵-۳ قلمرو تحقيق ۱۳۵
۶-۳ داده‌هاي تحقيق ۱۳۶
۷-۳ متغيرهاي تحقيق ۱۳۷
۸-۳ روش جمع‌آوري داده‌ها ۱۳۶
۹-۳ روش تحليل داده‌ها ۱۳۶
فصل چهارم: تجزيه و تحليل يافته‌هاي تحقيق ۱۳۸
۱-۴ مقدمه ۱۳۹
۲-۴ آزمون فرضيه‌ها ۱۳۹
۳-۴ فرضيه اصلي اول ۱۳۹
۴-۴ فرضيه اصلي دوم ۱۴۲
فصل پنجم: نتيجه‌گيري و پيشنهادات ۱۴۵
۱-۵ نتيجه‌گيري و پيشنهادات ۱۴۶
۲-۵ نتيجه‌گيري كلي ۱۴۶
۳-۵ پيشنهادات حاصل از تحقيق ۱۴۷
۴-۵ ساير پيشنهادات ۱۴۸
۵-۵ پيشنهاد براي تحقيقات آينده ۱۴۸
۶-۵ محدوديتهاي تحقيق ۱۴۷
پيوست ۱۴۹
منابع و مأخذ ۱۵۰
چكيدة انگليسي ۱۵۳
چکیده :
در این مقاله به بررسی مبانی و مزایای ABC پرداخته و نمونه ای از کاربرد آن نیز ارائه می گردد. در واقع ABC یک روش هزینه یابی است که به شناسایی فعالیت های مفید و ارزشمند از یک سو و شناسایی فعالیت های بی ارزش از سوی دیگر جهت حذف آنها، اطلاعات مفیدی درباره سهم هر کدام از مشتریان در واقع سودآوری شرکت به مدیران ارائه می دهد همچنین این روش به مدیران کمک می کند تا راه های ارتقای عملکرد و اجرای راه های صحیح سودآوری را شناسایی می نماید به طور کلی از جمله مزایای هزینه یابی برمبنای فعالیت می توان به ارائه اطلاعات صحیح برای تصمیم گیری مدیران، ارائه اطلاعات واقعی، تسهیل بهبود مستمر در ارائه خدمات، استفاده بهینه از منابع موجود در سازمان ها علی الخصوص نظام بهداشتی خواهد بود.
واژه های کلیدی:هزینه یابی برمبنای فعالیت، هزینه سربار، بهای تمام شده محصول
مقدمه
تغییرات فناوری از ویژگی های مهم محیط های تجاری پویا است. تحولات سریع در صنایع تولیدی دنیا، شامل رقابت سنگین در بازارهای بین المللی، پیشرفت های تکنولوژیکی و نوآوری در عرصه سیستم های رایانه ای بوده است. این تغییر و تحولات باعث شده که شرکت ها و سازمان هایی که قدرت به روز کردن عملیات خود را با شرایط جدید داشته اند به عنوان شرکت های موفق بین المللی در آیند و شرکت هایی که چنین توان و قدرتی را نداشته اند از عرصه رقابت بین الملل خارج شده اند. در دنیای مدرن و صنعتی امروز علاوه بر سودآوری رقابت در سطح جهانیف افزایش رضایت مشتریان، تاکید بر کنترل کیفیت محصولات، کاهش هزینه ها نیز جزء اهداف اصلی و اولیه مدیران است برای رقابت بهتر است محصولات را با قیمت مناسب و کیفیت مطلوب به فروش برسانند، قیمت مناسب با توجه به محاسبه بهای تمام شده به صورت اصولی و کارا تعیین می شود. با توجه به پیچیدگی های تولید، افزایش فن آوری و سایر اجزای هزینه های سربار در تولید کالاها و خدمات، روش های هزینه یابی سنتی، اطلاعات صحیح در مورد هزینه های سربار و تسهیم آن فراهم نمی کند و از طرفی نیز اطلاعات بهای تمام شده محصولات و خدمات از جمله مهمترین اطلاعات مالی است که برای تصمیم گیری مدیریت موردنیاز است. با توجه به پویا بودن ماهیت هزینه ها پیچیدگی های تولید، تکنیک های سنتی هزینه یابی محاسبه بهای تمام شده تولید با مشکل جدی مواجه شده است برآورده نشدن اطلاعات موردنیاز مدیریت توسط سیستم های هزینه یابی سنتی حسابداران مدیریت را ناچار از ابداع و بکارگیری روش ها و سیستم هایی نموده که جوابگوی نیازهای روز مدیریت و شرکت در جهت کاهش هزینه ها و افزایش بهره وری به مدیران سازمان ها و شرکت ها باشد در نهایت واحدهای اقتصادی را به سمت استفاده از سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت (ABC ) متمایل کرده است. در این مقاله به دنبال پاسخ گویی به سوالات زیر می باشیم:
1. تاریخچه هزینه یا بی برمبنای فعالیت (ABC) چیست؟
2. مفهوم ABC چیست و مراحل آن کدام است؟
3. تفاوت های عمده سیستم هزینه یابی سنتی و سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت چیست؟
4. مزایا و معایب ABC چیست؟
تاریخچه هزینه یابی برمبنای فعالیت (ABC) چیست؟
حسابداری مدیریت دوران تحول خود را از اواسط دهه 1980 میلادی آغاز کرد. پیشگامان مهم این تحولات پروفسور Kaplan و دوستان هم دانشکده ای وی بوده اند. آقایان Kaplan و cooper با طراحی روش هزینه یا بی برمبنای فعالیت در دهه 80 میلادی در واقع مهم بزرگی در تحول حسابداری مدیریت داشته اند اگرچه رابطه بین هزینه ها و فعالیت ها در اواخر دهه 1960 و اوایل دهه 1970 از طرف برخی نویسندگان حسابداری از جمله solomons و staubus مطرح شد اما با همه این تفاسیر به دنبال ضعف ها و کاستی های رایج در ارائه اطلاعات دقیق هزینه، توجه جدی در محافل دانشگاهی و حرفه ای به این موضوع بیشتر جلب گردید و عواملی از جمله تکنولوژی های مدرن، سیستم های اطلاعاتی هوشمند، مکانیزم های تولیدی جدید در کشورهای مختلف، باعث شد تا عده ای از نویسندگان حسابداری به طور جدی به تشریح فضای جدید تولید، نقش های گوناگون تکنولوژی و دیدگاه های جدید مدیران موسسات و سازمان ها پرداختند. در این میان طراحان اصلی روش هزینه یابی برمبنای فعالیت (ABC ) Kaplan و Cooper می باشند که تاثیر فراوانی در بیان نارسایی های سیستم حسابداری مدیریت در ارائه دقیق هزینه ها در این شرایط را داشته اند همچنین این نویسندگان ادعا کرده اند که سیستم های سنتی حسابداری صنعتی و مدیریت نه تنها پاسخگوی نیاز مدیران نیستند بلکه استفاده از اطلاعات آنها در این عرصه پیچیده تکنولوژی، سبب گمراهی و عدم تصمیم گیری صحیح مدیران می شود و در نهایت منجر به ضرر و زیان در شرکت ها می گردد به همین دلیل این نویسندگان اقدام به معرفی سیستم هزینه یابی جدیدی تحت عنوان «هزینه یابی برمبنای فعالیت» نمودند.
مفهوم و مراحل هزینه یابی برمبنای فعالیت (ABC)
سیستم ABC بیانگر تخصیص هزینه ها از منابع به فعالیت ها و از فعالیت ها به اهداف سازمان می باشد این سیستم از جمله سیستم های مدرن هزینه یابی محصولات و خدمات است که نیاز شرکت ها و سازمان ها در جهت محاسبه دقیق و صحیح بهای تمام شده محصول، بهبود کیفیت فرایند تولیدات، حذف فعالیت های اضافه و بی ارزش، شناسایی فعالیت های ارزشمند و محرک های هزینه و تعیین راهبردهای تجاری را برای واحد اقتصادی فراهم می سازد.
این سیستم به بررسی جزئیات هزینه های تولیدی می پردازد به عبارتی دیگر روش هزینه یابی برمبنای فعالیت به شناسایی و حذف فعالیت هایی می پردازیم که هزینه محصول را بالا می برند بدون آن که ارزش افزوده ای برای محسول ایجاد کند. هزینه ه ای بدون ارزش افزوده، هزینه آن گروه از فعالیت هایی است که می توان آن را حذف کرد بدون آن که در کیفیت عملکرد، خدمات یا ارزش آن کاهش ایجاد شود. سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت، از لحاظ مفهومی دقت در تخصیص هزینه های غیرمستقیم یعنی هزینه های سربار را که مستقیماً قابل ردیابی با محصول نیست اما قابل ردیابی با فعالیت هاست، را افزایش می دهد. جهت اجرا و پیاده سازی سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت دو مدل اصلی وجود دارد:
1. مدل ادغامی: در این مدل که جزء مدل های عمومی ABC هستند در سطوح ویژه طراحی می شوند و برای انواع اهداف کاربردی از قبیل بهبود عملیات تجاری و بودجه بندی قابل استفاده است در این مدل به اهداف عمومی ترو بلندمدت تری اشاره می شود که معمولاً این اهداف بیش از یک سال می باشند اجرای این مدل نیازمند پشتیبانی مدیران ارشد است و با روش هایی نظیر تفکیک وظائف، پایین آوردن ناسازگاری و تعارضات و ایجاد مشارکت تیمی می توان به بهبود اجرای این مدل در سازمان ها و شرکت ها کمک نمود.
2. مدل اختصاصی: این مدل برای کاربردهای خاص ABC ارائه می شود و زمان کمتری برای اجرای آن نیاز است، در اجرای این مدل نیاز به کارمندان کمتری است و تصمیم گیری در سطوح مدیریت میانی و پایینی صورت می گیرد در اجرای این مدل مفاهیم راهبردی کمتری به چشم می خورد و نیازی به پشتیبانی مدیریت رده بالای سازمان و شرکت جهت پاداش یا تصدیق فعالیت ها نیست. به طور خلاصه سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت:
تکنیکی است که هزینه ها را به فعالیت و خدمات انجام شده اختصاص می دهد که براساس میزان مبلغ مصرف شده صورت می گیرد.
سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت (ABC) بر فعالیت هایی تاکید دارد که برای تولید محصول یا خدمات بیاد انجام شود. هزینه ها با توجه به میزان استفاده هر محصول از فعالیت ها، به محصولات تسهیم می شود این سیستم با تجزیه و تحلیل فعالیت ها و شناسایی عوامل محرک هزینه، هزینه های غیرمستقیم را به صورت سلسله مراتبی طبقه بندی می نماید:
1. هزینه های غیرمستقیم در سطوح واحد محصول مثل مواد کمکی تولید، سوخت و انرژی که فعالیت های مرتبط با آن برای تولید یک واحد محصول، هر بار انجام می شود.
2. هزینه های غیرمستقیم در سطح دسته محصول از قبیل هزینه آماده سازی خط تولید، تخصیص مواد و برنامه ریزی تولید و کنترل کیفیت (در صورتی که در انتهای هر دسته محصول واقع شود) که مرتبط با فعالیت هایی است که برای تولید یک گروه از محصولات هر بار انجام می شود.
3. هزینه های غیرمستقیم در سطح محصول که هزینه های آن ثابت بوده و می توان آن را به محصولات تخصیص داد مثل هزینه های برنامه ریزی و مهندسی تولید.
4. هزینه های غیرمستقیم در سطح فعالیت های کارخانه، که فرآیند تولید عمومی کارخانه را پشتیبانی می کند. سه گروه اول با هزینه هایی سروکار دارند که می توان آنها را مستقیماً به محصولات تخصیص داد. اما گروه اخیر شامل هزینه هایی است که برای انواع محصولات مشترک است و تنها برمبنای اختیار می توان آنها را بین محصولات تسهیم کرد مثل روشنایی و نظافت کارخانه.
تفاوت های عمده سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت و روش هزینه یابی سنتی
روش های سنتی مانند هزینه یابی سفارش کار یا مرحله ای با استفاده از نرخ سربار یکپارچه، یا نرخ سربار از پیش تعیین شده براساس هزینه کار مستقیم یا ساعات کار ماشین آلات با سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت تفاوت های عمده ای دارد که می توان به موارد زیر اشاره نمود (نمازی ـ 78)
|
روش سنتی |
روش هزینه یابی برمبنای فعالیت |
|
1. برای تصمیمات مدیر گمراه کننده است. |
اتخاذ تصمیمات صحیح و مناسب را با استفاده از اطلاعات سیستم حسابداری مدیریت ممکن می سازد. |
|
2. هدف: ارائه اطلاعات در زمینه سودآوری |
هدف: ارائه اطلاعات در زمینه های سودآوری، رضایت مشتریان و رقابت در سطح بین الملل |
|
3. بهای تمام شده محصولات براساس مواد اولیه مستقیم، دستمزد مستقیم و سربار کارخانه محاسبه می کنند در اثرات تکنولوژی پیشرفته را منظور نمی کنند. |
بهای تمام شده محصولات براساس مواد اولیه مستقیم و سربار کارخانه محاسبه می کنند و هزینه های مربوط به تکنولوژی، کنترل کیفیت و رقابت در سطح جهانی را در نظر می گیرد. |
|
4. برای جریان های تولیدی ساده، استاندارد و معمولی به کار گرفته می شوند. |
برای جریان های تولیدی ساده، غیراستاندارد و پیچیده به کار گرفته می شود. |
|
5. هزینه ها را به دو گروه، هزینه های محصول» و هزینه های دوره تصمیم می کند. |
کلیه هزینه ها »هزینه محصول» تلقی می کند. |
|
6. برای برنامه ریزی و کنترل مدیران چندان مناسب و دقیق نیست. |
برای برنامه ریزی و کنترل مدیران بسیار مناسب و دقیق می باشد. |
مزایا و معایب ABC :
از جمله مهمترین آثار مثبت به کارگیری روش هزینه یابی برمبنای فعالیت عبارتند از:
1. شناسایی و محاسبه دقیق تر بهای تمام شده و در نتیجه سود ناخالصی هر محصول
2. تفکیک فعالیت های دارای ارزش افزوده از فعالیت های فاقد ارزش افزوده در نتیجه امکان حذف فعالیت های بی فایده که با این کار می توان برنامه های بازاریابی را به منظور انتقال تقاضای مشتری به سمت محصولات سودآور گسترش داد و همچنین تصمیمات آگاهانه تری در زمینه موضوعاتی مانند قیمت گذاری، ترکیب تولید، سرمایه گذاری ها و تغییر سازمانی اتخاذ نماید.
3. امکان تهیه و ارائه بودجه های صحیح برای یک واحد اقتصادی
4. این سیستم، با استفاده از ردیابی هزینه های عملیاتی به فعالیت های حمایتی و پشتیبانی، اطلاعات اقتصادی مهم و حیاتی را جهت تصمیم گیری مدیران فراهم می کند.
5. سیستم ABC بر اندازه گیری هزینه های ناشی از ظرفیت تاکید دارد، سیستم های سنتی نه تنها در اندازه گیری هزینه های ظرفیت بلا استفاده ناتوان است بلکه در واقع این هزینه ها را از مدیران پنهان می کنند.
6. با استفاده از مدل ABC ، کارایی و اثربخشی بیشتری ناشی از ترکیب بهتر محصولات و تاکید بر پیشرفت و ترقی محصول به دست می آید.
7. امکان کنترل دقیق عملیات کنونی شرکت و برنامه ریزی موثر برای آینده میسر می شود.
8 . امکان ا رزیابی صحیح تری از عملکرد مالی و عملیاتی مدیران فراهم می شود.
9. بهبود مستمر شرکت، سازمان را پرورش می دهد.
10. این سیستم می توان هزینه های واقعی تحمیل شده برای خدمت به هر یک از مشتریان را ردیابی کند و این اطلاعات می تواند در برآورد میزان سودآوری مشتری مورد استفاده قرار گیرد.
از جمله مهمترین معایب سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت (ABC) عبارتند از:
1. هزینه یابی برمبنای فعالیت ممکن است به آسانی برای کل تولیدات قابل ا جرا نباشد.
2. رابطه علت و معلولی بین فعالیت ها و تولیدات همیشه به طور واضح قابل تعیین نیست.
3. تجزیه و تحلیل جزئیات حساب ها و فرآیند جمع آوری داده ها، فرایند زمان بری است.
4. هزینه یابی برمبنای فعالیت ایستا (ساکن) است، به این معنی که هر تغییری در فرایند کاری مستلزم بازسازی مدل هزینه یابی برمبنای فعالیت است.
5. هزینه گزاف ناشی از تعداد مراکز فعالین و عوامل هزینه زا.
استفاده از سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت برای چه شرکت هایی مناسب تر است:
1. شرکت هایی که دارای جریان تولید پیچیده و غیرمعمولی می باشد.
2. شرکت هایی که ماشین آلات پیشرفته خودکار در تولید استفاده می کنند.
3. شرکت هایی که دارای تولیدات متنوع و یا ارائه دهنده خدمات مختلفی باشند.
4. شرکت هایی که هزینه سربارشان بالا بوده و این هزینه ها به محصولات مختلف با توجه به میزان تولید هر یک به نسبت یکسان قابل تخصیص نباشد.
نتیجه گیری
سیستم های هزینه یابی سنتی به این دلیل که نمی توانند هزینه های سربار فعالیت های نامربوط را ردیابی کنند و این امر مانع از کاهش هزینه ها است، مورد تردید واقع شده است بنابراین شرکت هایی که محصولات متنوع با ویژگی های مختلف تولید می کنند ، هزینه سربار بالایی دارند و در امر هزینه یابی محصولات و خدمات خود اگر از روش سنتی استفاده کنند دچار اشتباه خواهند شد این شرکت ها ناگزیرند برای تعیین هزینه واقعی محصولات خود از روش ABC استفاده نمایند چنین نتیجه می شود که سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت انقلابی است در سیستم هزینه یابی و به عنوان ابزاری قدرتمند جهت حل مشکلات مدیران به کار برده می شود. همانطور که قبلاً اشاره شد سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت دارای مزایای زیادی می باشد از جمله تخصیص هزینه ها ی شرکت به طور مطلوب تر، تعیین بهای تمام شده محصولات به طور منطقی و دقیق، برنامه ریزی کارا در آینده، مدیریت و ارزیابی صحیح تری از عملیات مالی مدیران، … استفاده بهینه از منابع موجود در نظام بهداشتی، … اما دسترسی کامل به این مزایا بدون به عوامل رفتاری امکان پذیر نیست مهمترین عوامل موثر در تدوین و ا جرای موفق آمیز سیستم هزینه یا بی برمبنای فعالیت عبارتند از:
1. فرهنگ بین المللی، جامعه و سازمان نسبت به هزینه یابی برمبنای فعالیت.
2. نحوه ایجاد کنترل در سازمان و عوامل رفتاری موثر در تسهیم هزینه های شرکت.
3. شیوه ه ای ارزیابی مدیران.
4. فرهنگ مدیران.
دانلود پایان نامه هزينه‌يابي برمبناي فعاليت (ABC)
